Als actief dienend militair was majoor bd Niels Roelen al met het schrijvers vak bezig. Nadat hij afzwaaide beet hij zich er echt in vast. Zo werkt hij bij de militaire courant, schrijft hij blogs, maar ook boeken.

Met Zwarte Vogel verscheen onlangs alweer zijn derde boek.
Daags voor Nationale Veteranendag op 26 juni spraken we elkaar.

Niels, je speelde een actieve rol tijdens deze tweede online editie van Veteranendag?
Klopt, ik was een van de sprekers tijdens Veteranendag in de Koninklijke. Heel mooi om mee te maken en aan te werken. Van de week heb ik toevallig een parasprong mogen maken. De vraag was of er een van de deelnemers was die het zag zitten om dit te doen. Uiteindelijk mocht ik dit doen, was echt heel erg gaaf. Weet je, om eerlijk te zijn heb ik altijd een broertje dood gehad aan hoogtes. Anderzijds heb ik met mijzelf de afspraak gemaakt om ieder jaar iets te ondernemen waarmee ik mijzelf echt uitdaag. Dit was dus de uitgelezen mogelijkheid. Twee sprongen heb ik mogen doen en om eerlijk te zijn was die tweede het mooiste. Wat ik bij die tweede sprong het gave vond was dat ik echt van de vrije val door de wolken heb kunnen genieten. Het gekke is, je raast met een snelheid van tweehonderd km per uur naar de grond, maar voor je gevoel lig je stil in de lucht.
Dan mijn rol als spreker. Er werd mij gevraagd om een deel van het programma in te vullen. Daarin vatte ik de uitzending van een veteraan samen, waarbij ik een enorm verhaal terug bracht tot twee minuten. Daarnaast schreef ik het script van een minidocu over de missie van veteraan Luc. Het thema was samen. Dat dit gevraagd werd, vond ik een mooie erkenning.

Dat is het zeker. Een erkenning van je schrijverschap, maar toch ook van je verleden als militair. Vertel, hoe ervaar jij de verschillen tussen die twee?
Ik ben jarenlang officier geweest en ben nu dus schrijver. Is toch een groot verschil. Als militair is het makkelijker jezelf en je rol te plaatsen dan als schrijver. Dat is toch een beroep dat je alleen doet, waarbij je minder tot geen feedback ontvangt. Als militair ben je onderdeel groep, je merkt hoe de groep reageert. Dat is tegelijkertijd het mooie van militairen, die zijn goudeerlijk. Benoemen zaken recht voor z’n raap. Als militair merk je vrij snel het resultaat van je inspanningen.
Met ‘Zwarte vogel’ Vo schreef ik mijn eerste boek volledig als schrijver. Twee jaar ben ik twee bezig geweest aan dit laatste boek en in die twee jaar leef je vrij marginaal. Dan moet je ook nog maar afwachten of mensen het ook echt gaan kopen. Mensen kunnen het leuk vinden, maar als het daarbij blijft, dan heb je in feite nog niets.
Op dat gebied heb ik sowieso moeten schakelen. Als militair was het schrijven erbij, nu is het mijn werk, mijn inkomen. In het begin vond ik het echt lastig om er geld voor te vragen.

Iedere schrijver heeft zo zijn eigen schrijfstijl, maar daarnaast toch ook een eigen manier in hoe een boek tot stand komt. Hoe ga jij te werk?
Tijdens het schrijven heb ik in het begin een lijn die ik volgen wil en de karakters en dan ontwikkelt zich dit soms heel verrassend. Dan begin je te schrijven en dan gaat het soms ineens ergens heen wat je niet direct verwacht had. Hierin moet je natuurlijk wel de regie houden. Je wilt het tenslotte lezenswaardig houden. Dan heb je wel eens lijntjes die je letterlijk uitwerkt en soms laat je ze bewust open om mensen aan het denken te zetten.
Bij dit boek had ik een lijntje waarvan ik dacht, die ga ik echt niet uitwerken, want dan moet ik alles opnieuw gaan doen. De uitgever zag dat lijntje en zei, die moet uitgewerkt worden. Eigenlijk wist ik dit bij voorbaat al, maar dan kun je niet eigenwijs blijven en ga je het doen. Als je dat lijntje uitgewerkt hebt, zie je ook dat het een veel sterker verhaal wordt. Dat is ook mooi, dat het op die manier toch een samenwerking wordt.

Mooie gedachte die een van de belangrijkste eigenschappen van militairen onderstreept. Je derde boek inmiddels. Merk jij, dat je jezelf ontwikkelt als schrijver? Zie je grote verschillen tussen de boeken?
Mijn eerste twee boeken speelden zich af in Uruzgan. ‘Soldaat in Uruzgan’ schreef ik vrij kort na de uitzending. Tijdens de missie hield ik een veelgelezen blog bij, maar na de missie waren er toch ook veel vragen van thuisfronters. Dat deed mij besluiten er een boek van te schrijven.
Kijk, schrijf technisch was dat nog niet eens zo interessant, het is in zekere zin een reisverhaal. Dus je beschrijft vooral wie, wat en waar. Toch werd het veel verkocht. Je hoorde ook terug dat het mensen hielp te vertellen.

Vrij spoedig daarna merkte ik dat er een vervolg moest komen. Mensen hebben het moeilijk gehad op missie, ik heb het zelf met thuiskomen ook wel lastig gehad. Mensen hier wisten niet hoe goed ze het hadden. In de corona periode zag ik dat weer terug. Dan hoor je mensen klagen, dat ik denk ga eens een dagje over een hindernisbaan, ga eens op uitzending. Leven na Uruzgan is een roman geworden, maar toch ook gebaseerd op een echte missie.

En je laatste boek?
‘Zwarte vogel’ gaat over twee jongemannen, Olav en Immo, die elkaar leren kennen tijdens de opleiding op de KMA en bevriend raken. Het zijn twee vreemde vogels. Eigenzinnig, vol bravoure, wereld ligt aan hun voeten. Of in ieder geval, zo lijkt het.
De basis van het boek bevind zich in een aantal echte gebeurtenissen, daarom heen is het verhaal bedacht. Na de KMA gaan ze hun eigen weg. Olav gaat voor een VN-missie naar het vakantie-eiland Cyprus, terwijl Immo uitgezonden wordt naar het grimmige oorlogsgebied in Kosovo.
Eenmaal terug in Nederland lijkt alles hetzelfde te zijn, maar niets is minder waar. Omdat Immo niet echt iets verteld over zijn missie, gaat Olav deze zaken invullen. Belangrijke rol in de missie van Immo is het Merelveld, Kosovo Polje, letterlijk het veld van de zwarte vogels. In 1389 leed het Servische leger er, gesteund door Albanezen, Bulgaren en Hongaren, een nederlaag tegen de legers het Ottomaanse Rijk, maar ook zij konden na die slag niet verder. In feite draaien alle conflicten op de Balkan nog steeds om de slag om het Merelveld.
Door de dingen die Immo daar met KFOR meemaakt komt hij als het ware als een zwarte vogel terug. Al snel wordt daardoor het leven van zowel Olav als Immo op zijn kop en hun vriendschap op het spel gezet, waarbij de vraag groeit: tot hoever kan het gaan?
Het verhaal is feitelijk gebaseerd op een vriend die bipolair is en in zijn manies grenzen over gaat. Dat bracht mij bij de vraag, waarom blijft de ene vriendschap bestaan en de andere niet?
Kijk, familie blijft altijd familie. Dan hoef je elkaar niet vaak te zien, maar je ouders blijven je ouders, je broers en zussen ook, etc. Vriendschap kies je. Daar kun je dus ook makkelijker ‘doei’ tegen zeggen. In principe dan. Toch doe je dit niet zomaar. Je blijft lang trouw aan je vrienden. Ik weet niet of ik het antwoord heb gevonden. Maar de zoektocht is wel een heel mooi pad.

Terug kijkend van mijn eerste boek naar Zwarte vogel, dan zie ik dat ik veel geleerd heb. Dat zijn zaken die ik meeneem naar volgende boek. Want dat is wat ik vooral hoop. Dat ik nog veel verhalen mag zien, om er mijn boeken mee te maken.

Al ideeën voor het vierde boek?
Ideeën, inspiratie. Een goede vriend van mij heeft boek letter voor letter mee gelezen. Tijdens dat proces kreeg hij te horen dat hij terminale kanker had, dus ik vroeg hem. ‘Wil je dit nog wel doen? Je tijd steken in mijn boek? Wil je de laatste fase niet gewoon genieten van het leven?’ Hij gaf mij terug dat hij genoot van het mee mogen lezen. Daarna werd ook zijn vrouw ziek, nog steeds wilde hij nog doorgaan met lezen. Tijdens deze sessies bracht het die vriend op de vraag, hoe gaat het leven eruit zien zonder hem? Hij vertelde mij een verhaal over een vakantie in Zuid-Amerika. Een avontuurlijk verhaal, kan ik je zeggen. Daar was die vriend al bijna om het leven gekomen. Bij de presentatie liet hij mij een dagboekje lezen en dat is toch mooi. Er zijn zoveel verhalen de moeite waard om opgeschreven te worden. We gaan het zien.

Voor nu hoop ik dat mensen mijn nieuwe boek vooral met plezier lezen en er herkenning uit zullen halen. Dat mensen na gaan denken over de mensen rond hun heen en over wie zij zelf zijn als vriend. Want dat is waar ‘Zwarte vogel’ om draait, om vriendschap. In al haar facetten.

Zwarte vogel koop je in je plaatselijke boekwinkel of via deze link

Tekst: Marco Stroo
Foto’s: Mediatheek Niels Roelen