De Pax Romana was een periode van ca 200 jaar die begon in 27 voor Christus, toen Augustus de strijd om de macht won en keizer van Rome werd. Een tijdperk waarin er relatieve vrede heerste in het Romeinse rijk. Vrede die afgedwongen werd door de aanwezigheid van een staand leger, dat bestond uit meer dan dertig legioenen. Dat het leger mobiel was en snel inzetbaar, maakte dat er niet snel aan die vrede getornd werd.

Ergens doen sommige vredesmissies denken aan de Pax Romana. Denk bijvoorbeeld aan het voormalig Joegoslavië, een land dat zo verscheurd was door verschillen, dat vrede er onmogelijk leek geworden. De verschrikkingen die de blauwhelmen er halverwege de jaren negentig doorstonden, maakten duidelijk dat hier meer nodig was. Pas na de komst van IFOR 1, dat bestond uit zwaar gewapende militairen met een stevig mandaat, krabbelde de regio langzaam op.
Joegoslavië bleek niet te lijmen, maar een herverdeling van grondgebieden bood uitkomst. Toegegeven, dit ging met vallen en opstaan. Zeker de escalatie in Kosovo viel hierin op. Er waren ook nog heel wat missies nodig voor de massale inzet van buitenlandse troepen niet meer nodig was. Desondanks zijn die nieuw ontstane landen op hun eigen manier weer aan het bouwen aan de toekomst.

De inzet van militairen voor vredesmissies is overigens niet altijd een garantie voor succes. Kijkend naar Mail bijvoorbeeld, waar het jihadisme alleen maar toenam na de komst van buitenlandse troepen, kun je jezelf afvragen of de voorwaarden voor een succesvolle missie aanwezig waren. In het geval van Afghanistan en Irak lijkt er een kwestie geweest van een hele lange adem, maar in die landen lijkt voorzichtig sprake van opbouw en vooruitgang. Voor Nederland stopte de missie in Mali echter in 2019, voor er sprake was of kon zijn van vrede. Dat deze missie daarmee is mislukt? Daarover kun je discussiëren. De kans is groot dat de uitkomst voor veel betrokkenen onbevredigend zal zijn.

Waarom is de ene vredesmissie zo succesvol en de andere minder? Daarin is het toch belangrijk om te kijken naar de voorwaarden. Als deze niet kloppen, dan begint een vredesmissie al met achterstand en wordt het een moeilijk verhaal om dit weer recht te zetten. Blijkbaar waren de Romeinen ten tijde van de Pax Romana in staat om de juiste voorwaarden te scheppen. De inzet en in stand houding van het superieure leger werd mogelijk gemaakt door een strikt georganiseerd bestuurssysteem, een sterke infrastructuur, een eenduidig gerechtelijk apparaat, goed verzorgde administratie uitmuntende logistiek en vooral een politiek die praktisch ingesteld was.

Dat de Pax Romana in 180 na Christus eindigde met de dood van keizer Marcus Aurelius was geen toeval. Zijn opvolger Commodus ontpopte zich tot een tiran, die de steun van het volk en de politiek snel verloor. Twaalf jaar later overleed hij door een moordaanslag, beraamd door de senaat. De daarop losbarstende strijd was het begin van het einde voor het Romeinse rijk.
Het toont het belang aan van een sterke politiek en besluitvorming. Zoals de garnizoenssoldaten destijds zich inzetten voor de vrede, zo zetten de militairen van nu zich in voor de vrede. Voor de uitkomst is echter ten alle tijden van belang dat de voorwaarden kloppend zijn.